Γράφει ο Γιώργος Σαράτσης
Με τη Μαρία Κατσοπούλου, μας συνδέει φιλία χρόνων. Θυμάμαι από τη πρώτη στιγμή της γνωριμίας μας την αγάπη της για τη μεταφυσική και τις θεουργικές λατρείες. Μιλούσε συχνά για τους θεούς της ανατολής, τις σαμανικές τελετές της δύσης ή τη γοητεία της για τον μεγάλο μύστη και μάγο του περασμένου αιώνα, τον αριθμό του θηρίου -όπως ο ίδιος ήθελε να αποκαλεί τον εαυτό του-, Aleister Crowley.
Αναφέροντας κάποια σύντομα για ‘κείνη βιογραφικά στοιχεία: η Μαρία Κατσοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1984, αλλά η καταγωγή της έλκεται από μέρη πιο μακρινά, προσφέροντάς την σίγουρα πλούσια κυτταρική μνήμη. Σπούδασε Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Υπήρξε για χρόνια συνεργάτιδα του περιοδικού και των εκδόσεων Vakxikon.gr και έχει στο ενεργητικό της σειρά δημοσιεύσεων σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα. Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Το νέο της ποιητικό εγχείρημα φέρει τον τίτλο ANIMA, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Vakxikon.gr και είναι το τρίτο στη σειρά ποιητικό της έργο. Για την νέα της ποιητική απόπειρα, η ίδια θα πει: «Είναι ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο, καθώς ουσιαστικά δεν είναι ποίηση σύμφωνα με τα στερεοτυπικά λογοτεχνικά δεδομένα, μα αυτό που -μάλλον θα έλεγε κανείς- εσωτερισμός σε ποιητικό λόγο».
Σε κάποιο άλλο δικό της δημοσίευμα, αναφορικά με τη συλλογή, διαβάζουμε: «Ύστερα από αρκετό καιρό ποιητικής και μη περιπλάνησης, έφτασε η στιγμή για την λογοτεχνική μου πένα να ανέβει ένα σκαλί πιο πάνω. Η παρούσα ποιητική συλλογή αποτελεί την μετάβασή μου, αν θέλετε, από την Ύλη στο Πνεύμα. Μελετώντας και βιώνοντας τις αλχημικές και μυητικές διαδικασίες της Ψυχής μου, πάντοτε με την βοήθεια και την καθοδήγηση των Αγγέλων και των Δασκάλων μου, πήρα την απόφαση να ακολουθήσω το μονοπάτι προς την Πέμπτη Διάσταση, και να μετουσιώσω την αντίληψη αυτή, μέσω της γραφής, στον υλικό κόσμο. Για μένα, η ANIMA είναι το κλείσιμο ενός κύκλου και η αρχή ενός άλλου, μέσα στην σπειροειδή τροχιά που ακολουθεί η Ψυχή στο αέναο ταξίδι της προς το Φως».
Γιατί όμως ANIMA; Τί θα μπορούσε να σημαίνει για την ποιήτρια αυτή η έννοια; Η λατινικής προέλευσης λέξη “animus” είναι γένους αρσενικού και έχει σίγουρα σχέση με την ελληνική ρίζα “άνεμος”. Κι από τον άνεμο, οδηγούμαστε εύκολα στην αναπνοή, στην ζωτική ανάσα ή στη ψυχή και τα χαρακτηριστικά της. Από τη λέξη αυτή προέρχεται και η γνωστή σε όλους μας αγγλική λέξη “animal” – το έμβιο ον, το πλάσμα που φέρει μέσα του την πνοή της δημιουργίας.
Ο ψυχοθεραπευτής Καρλ Γιουνγκ, θα πει ότι το θηλυκό anima και το αρσενικό animus είναι δύο ανθρωπομορφικά αρχέτυπα του υποσυνειδήτου, το καθένα απ’ τα οποία φέρει μέσα του ένα σύνολο δράσεων και συμβόλων που σχετίζονται άμεσα με την ιδιομορφία και ιδιοσυστασία κάθε ανθρώπου. Η anima και το animus περιγράφονται από τον Γιουνγκ ως ατραποί που ενυπάρχουν μέσα στην ανθρώπινη φύση ως ζευγάρι αλλά και ως πολλαπλότητα, καθορίζοντας στην ουσία το ψυχοσωματικό υπόβαθρο κάθε ατόμου. Ουσιαστικά, τα αρχετυπικά μοντέλα του άνδρα βρίσκουν έκφραση μέσω της γυναικείας υπόστασης, αλλά και το αντίθετο, τα γυναικεία αρχέτυπα συναντώνται στην υπόσταση του άνδρα. Πρόκειται, λοιπόν, για έναν διευρυμένο δυισμό που εξερευνώντας τον μπορούμε να προσεγγίσουμε το επίπεδο της αυτοσυνειδητότητας.
Η Μαρία στις εισαγωγικές σελίδες του βιβλίου, ήδη μας δίνει δύο πολύ σημαντικές πληροφορίες, οι οποίες αφενός μας προϊδεάζουν για όσα ενδιαφέροντα θα επακολουθήσουν και αφετέρου μας παρουσιάζουν ένα ικανοποιητικό δείγμα από τις πνευματικές της αναζητήσεις. Η συλλογή δεν θα μπορούσε παρά να αφιερώνεται στη Δίδυμη Φλόγα της και στο από κοινού Ταξίδι προς το Καθολικό Ένα. Μία σελίδα μετά, παρατίθεται η σύντομη φράση του Καρλ Γιουνγκ: «Μόνο με την ανακάλυψη της Αλχημείας κατανόησα καθαρά πως το Ασυνείδητο είναι μία διαδικασία∙ και πως η συμφωνία του Εγώ με το Ασυνείδητο και το περιεχόμενό του, κινεί μια εξέλιξη πιο συγκεκριμένα, μια πραγματική μεταμόρφωση της ψυχής».
Η Μαρία Κατσοπούλου διακρίνει τον δυισμό μέσα της, το δηλώνει μάλιστα στο πρώτο ολιγόστιχο ποίημα της συλλογής: «εγώ κι εκείνη, / που ζούμε μέσα στο ίδιο soma». Γνωρίζει, ωστόσο, ότι ο δυισμός είναι φαινόμενο πιο διευρυμένο και υπακούει στο αρχέτυπο της Τριπλής Θεάς Εκάτης: Κόρη – Μητέρα – Γραία. Μία πορεία από τη γέννηση στην ενηλικίωση, την κυοφορία και την ολοκλήρωση. Μία διαρκής αλχημιστική ένωση που ζητά την απόλυτη σύνθεση των στοιχείων, προσβλέποντας στο ars magna των αλχημιστών, στο ελιξίριο της ζωής, τη γνωστή σε όλους μας lapis philosophorum (Φιλοσοφική Λίθο).
Λίγο μετά, συναντάμε το ποίημα της σελίδας 18 που τιτλοφορείται: “Κόγξ Ομ Παξ”. Το μυστήριο αρχίζει να βαθαίνει. Εκείνος που δεν έχει εντρυφήσει στον αποκρυφισμό του παρελθόντος, πιθανόν να αγνοεί τη συγκεκριμένη φράση, την οποία –καθώς λέγεται– εκφωνούσε ο Ιεροφάντης στα Ελευσίνια Μυστήρια∙ και σημαίνει «φύγε, ξένε, ύπαγε» ή «άκου, βλέπε, σώπα». Ερευνητές αναφέρουν ότι η συγκεκριμένη φράση εμφανίστηκε πρώτη φορά στους “Βατράχους” του Αριστοφάνη. Παρόμοιες όμως φράσεις βρίσκουμε και σε τελετουργίες των Μάγια, αλλά και των Βραχμάνων της Ινδίας. Το 1907 ο Aleister Crowley θα εκδώσει βιβλίο με τίτλο τη συγκεκριμένη φράση και το 1969 ο συνθέτης Giacinto Scelsi (Τζιάσιντο Σέλσι) θα ονομάσει έτσι ένα ορχηστρικό του.
Στα 28 σύντομα ποιήματα της συλλογή, η Μαρία Κατσοπούλου επιχειρεί να μας μυήσει στα μονοπάτια του εσωτερισμού. Στους στίχους της συναντώνται ο μεγάλος θεός Ώρος με την αποτρόπαια Εκάτη, η Αθανασία με τον Χρόνο-Κρόνο που φέρει την τερατόμορφη φυσιογνωμία του Μαχακάλα της ανατολής, ο οποίος καταπίνει ό,τι έμψυχο και άψυχο υπάρχει γύρω μας. Συναντάται η ιερή γη της Ιαπωνίας και η λατρεία του Λωτού με τις τελετουργίες της Ανατολικής Μεσογείου. Τα ιερά φίδια των χθόνιων λατρειών έρπουν δίπλα στις άσβεστες εστίες των βωμών που καίνε ακόμα θυμιάματα στους θεούς του αιθέρα. Το άρμα του Ήλιου, ο οφθαλμός του Σίβα και το σώμα του υπέρτατου θεού Κρίσνα, πλανώνται πάνω απ’ την ψευδαίσθηση του κόσμου. Κι όλα αυτά καθορισμένα από τον κύκλο της ζωής και του θανάτου, της επενέργεια των στοιχείων και την εναλλαγή του χάους με την τάξη, του φωτός με το σκότος. «Η ατέρμονη» όπως μας λέει στο τελευταίο της ποίημα «εναλλαγή των αντιθέτων / αρμονική δυαδικότητα / Εισπνοή – Εκπνοή / ο χορός που γεννά τον Κόσμο». Η ANIMA της Μαρίας Κατσοπούλου είναι ένα ταξίδι στον κόσμο του δικού της μυστικισμού∙ η ανάγκη της να αποτυπώσει σε στίχους όσα συμβαίνουν -ηθελημένα ή άθελά- μέσα της.
Κλείνοντας, παραθέτω δύο αγαπημένα ποιήματα της συλλογής, το πρώτο, της σελίδας 17 τιτλοφορείται “Love under will”:
Κάποτε λέω τα κατάφερα
Ν’ αποτινάξω τα δεσμά απ’ την Αγάπη
Μα είναι φορές που
Στου έρωτα μπροστά το μεγαλείο
Σκύβω
Κι αφήνω και θεριεύει ο νους μου
Είναι φορές που
Είναι δύσκολο
Να σ’ αγαπάω
Αδερφέ μου
Και το δεύτερο, της σελίδας 27 τιτλοφορείται “Chante Ishta”, ο λαμπερός οφθαλμός της καρδιάς:
Πέρα από κάθε φόβο
Η δύναμη παραμένει εντός
Το εμφανές είναι μια πλάνη
Η αλήθεια είναι μόνο μία∙
Το μοναδικό μάτι της καρδιάς
Βλέπει τα πάντα όπως
Πραγματικά είναι
